توای پری کجایی بیادحسین قوامی و با صدای حسن همایونفال
بنام خدا
اجرای بدون موسیقی تصنیف پری کجایی بیاد مرحوم قوامی ، توسط حسن همایونفال
نام حسین قوامی هنرمندی كه بیش از نیم قرن در خدمت موسیقی ایرانی بود ، نامی آشنای صاحبدلان است و مقام والای او بر كسی پوشیده نیست مردی فروتن و بی ادعا كه آوای دلنشین او در دلها جای دارد و صفحات یا نوارهای آوای جاودانی اش را در هر خانه ای می توان سراغ گرفت
. قوامی نه تنها خدمتگزار موسیقی بلكه مروج شعر و ادبیات نیز بود . شعر ها را چنان واضح و آشكار می خواند كه هر شنونده ای می فهمید ، احساس می كرد و بدان گوش می سپرد . با قوامی " رضی الدین آرتیمانی " را شناختیم و به حال و هوای اشعار سعدی و حافظ و مولانا نزدیك شدیم . صدای نرم و بی مانندش ، درك فوق العاده اش از شعر و آگاهی ژرف اش از موسیقی ایرانی ، نام ویاد او را هرگز از قلب دوستدارانش نخواهد زدود .
سال 1288 خورشیدی در تهران زاده شد ، مادرش آوای گرمی داشت و به گفته ی استاد " ..... هنگام تلاوت قرآن متوجه صدای گیرا و جذابش می شدیم ...." از ده – دوازده سالگی با صفحاتی كه در دسترس بود به تقلید از صدای خوانندگان پرداخت ، هر چند كه كار آسانی نبود و مخالفت پدر را نمی توانست سرسری بگیرد .
مرحوم حسین خان اسماعیل زاده استاد بزرگ موسیقی نزدیك خانه ی قوامی كلاس تعلیم داشت . استادی كه هنرمند انی مانند : صبا - مرتضی محجوبی - رضا محجوبی - حسین یا حقی - حسین تهرانی و .... از شاگردان او بودند . رفت و آمد خانوادگی سبب شد تا مرحوم اسماعیل زاده به قدرت صدای حسین پی ببرد و به او پیشنهاد تعلیم بدهد اما پدر تسلیم نا پذیر می نمود . همسایگان و اهل محل چون دیدند حسین ضمن علاقمندی به آداب مذهبی صدای خوشی دارد ، شبهای ماه رمضان دنبالش می رفتند و او را به مسجد سپهسالار می بردند و از روی دفترچه ای كه به دستش می دادند نزدیك به نیم ساعت در گلدسته ها مناجات خوانی می كرد . این نیز چندان نپایید و با ممنوعیت پدر رو برو شد . از آن پس حسین تنها می توانست در خانه و دور از چشم پدر با استفاده از صفحه به تمرین آواز سرگرم شود .
پس از در گذشت پدر ، مادر روشنفكر فرمان آزادی حسین را صادر كرد و چون برادرش مشغول یاد گیری تار بود به كمك وی با استادانی چون احمد عبادی و حسین یا حقی آشنا شد . سال 1308 تصادف به یاری او شتافت و مرحوم " ظلی " را شناخت . شناختی كه به دوستی نزدیك انجامید و تا پایان عمر " ظلی " ادامه یافت . سال 1312 نخست با برادران وفادار و به دنبال آن با یكی از خوانندگان مشهور و سطح بالای آن دوران " مرحوم عبدالله حجازی " آشنا شد و مدت 6 سال نزد او به تعلیم آواز و شناخت ردیفهای موسیقی ایرانی گذراند . همزمان از محضر دیگر استادان كسب فیض كرد و به مقامی رسید كه اساتید موسیقی معتقد شدند كه او دستگاههای و مقام ها را به كمال می شناسد و اجرا می كند .
سال 1325 شادروان حسینقلی مستعان نویسنده ی مشهور كه ریاست رادیو را داشت از او خواست تا همراه برادران وفادار برنامه ای در رادیو اجرا كند . او خود در این مورد گفته " .... شب قول دادم اما صبح پشیمان شدم . می خواستم تلفنی انصراف خودرا اطلاع دهم اما مستعان شبانه خبر را به رادیو داده بود .كار از كار گذشته بود . ساعت 5/1 همراه با برادران وفادار و مرحوم همدانیان برنامه اجرا شد و بدنبال آن تلفن های رادیو برای شناختن این خوانند ه به صدا در آمد . اما كسی جواب قانع كننده ای نگرفت ، قوامی افسر ارتش بود و خوانندگی برای نظامیان ممنوع . این برنامه آوازی در مایه ی ابوعطا بود و او خود احساسش را چنین بیان كرده " بار اول كه می خواستم اجرای برنامه كنم ، وحشت كرده بودم و حتی در شروع برنامه از فكر اینكه میلیون ها نفر صدای مرا می شنوند و اگر وسط كار ، برنامه خراب شود ، چه آبرو ریزی خواهد شد ، بدنم به لرزه افتاد . ولی بعدها این مسئله عادی شد " .
او شش ماه با نام ( نا شناس ) آواز خواند و پس از آن به پیشنهاد مرحوم روح الله خالقی نام مستعار ( فاخته ای ) را برگزید و تا سال 1341 كه باز نشسته شد ، توانست با نام واقعی خودش برنامه اجرا كند . شادروان قوامی از سال 1325 تا سال 1331 هر هفته روز های جمعه در رادیو برنامه داشت و نزدیك به 300 برنامه اجرا كرد كه متاسفانه به دلیل كمبود امكان ضبط و پخش مستقیم اثری از آنها بر جای نمانده .
از سال 1331 تا 1337 به علت ماموریت های نظامی خارج از تهران ، از رادیو كناره گیری كرد . نگارنده در سال 1337 افتخار آن را یافتم تا در اراك با استاد آشنا شوم .
سال 1337 مرحوم داوود پیرنیا بانی برنامه ی " گلها " استاد را به همكاری دعوت كرد ، او كه شش سال در رادیو برنامه اجرا نكرده بود ، ابتدا نپذیرفت . اما وقتی دانست چگونگی برنامه های موسیقی رادیو تغییراتی كرده و به خصوص برنامه ی گلها وضع آبرومندانه و فرهنگی دارد ، و اركستر بزرگ گلها را زا نزدیك دید ، با شرط موافقت ارتش پذیرفت . مرحوم پیر نیا هم با نفوذ و اعتباری كه داشت این موافقت را كسب كرد ، و چنین بود كه استاد بین سالهای ( 45- 1337 ) یكی از پركارترین خوانندگان برنامه ی گلها بود .
دست آورد این دوران نزدیك به 400 برنامه در ( گلهای رنگارنگ 162 برنامه ، گلهای جاویدان 44 برنامه ، برگ سبز 87 برنامه ، شاخه گل 39 برنامه ، گلهای تازه 27 برنامه و متفرقه 18 برنامه است .)
استاد قوامی در تلویزیون نیز فعالیت داشت و شاگردانی تعلیم داد ، او خود گفته " در سالهای آغازین كار تلویزیون ، كلاسی در ساختمان تلویزیون تاسیس شد و از بین گروهی داوطلب 18 نفر برای تمرین آواز انتخاب شدند . حدود یك سال به همراهی استاد حنانه ، زرین پنجه و استاد بهاری به تعلیم شاگردان پرداختیم و هر كدام از ما آموزش یكی از رشته های موسیقی را بر عهده داشتیم " .
سال 1346 به دعوت سازمان یونسكو ، همراه با گروهی از هنرمندان برنامه هایی در آلمان و فرانسه اجرا كرد . برنامه ی او چنان مورد توجه مردم قرار گرفت كه قوامی و یارانش را گلباران كردند . برنامه ای نیز به مدت یك هفته با همراهی 17 تن از هنرمندان ایرانی در ( كابل ) اجرا كرد كه بی نهایت چشمگیر بود و مورد تشویق مردم افغانستان قرار گرفتند .
در همین سال به همراهی استادان ( جلیل شهناز و كسایی ) برنامه ای در سالن دانشكده ی ادبیات برای گروهی از بزرگان موسیقی جهان ، اجرا كرد كه بسیار جالب بود و یكی از استادان خارجی طی مصاحبه ای مطبوعاتی گفت " من تصور می كردم كه آواز ایرانی دارای ریتم نمی باشد ولی در اجرای برنامه های قوامی متوجه شدم كه این خواننده ریتمرا در آواز رعایت میكند و به نوازندگانش توجه ندارد و حاكم برنامه است . درست موقعی كه باید آواز شروع كند شروع میكند و همین امر باعث شد كه متوجه شوم ریتم آواز ایرانی ، چهار ضربی است و تنها قوامی این را رعایت میكند و من این رعایت ریتم را در خوانندگان دیگر ندیدم و نشنیدم . قوامی در آواز ایرانی در سطح عالی و بالاتر از دیگر خوانندگان قرار دارد .
استاد نورعلی برومند نیز نظری همانند این داشت و معتقد بود كه در آن شرایط و برهه از زمان در بین خوانندگان ، قوامی در سطح بالاتری قرار دارد و خواننده ای ندا شتیم كه بتواند همپایه ی او بخواند .
مرحوم قوامی با هنرمندان معاصر خود روابطی دوستانه داشت و با همكاری استادانی مانند : مرحوم خالقی ، مرحوم بدیعی ، و عزیزانی چون : تجویدی ، پرویز یاحقی و مهندس همایون خرم آهنگ های به یاد ماندنی اجرا كرد ، ترانه های گیتی افروز ( داد از دل ) ساخته ی استاد تجویدی ، سرگشته ( توای پری كجایی ) ساخته ی همایون خرم ، جوانی از پرویز یاحقی ، ( ساقی نامه ) از مرحوم بدیعی ، آهنگ بختیاری شوشتری ( محلی دو صدایی ) از مرحوم خالقی ، بخشی از این همكاری هاست .
شادروان قوامی ، حال وهوای شعر و آهنگ را درك میكرد و همواره چنان می خواند كه شاعر و آهنگ ساز را به شگفتی وامی داشت . در سال 1366 نواری با عنوان ( آوای فاخته ) با آهنگی از عماد رام و صدای قوامی با اشعار حافظ و نیما و سال 1367 نیز (بهار عاشقان ) كه شاهكاری از قوامی و همایون خرم است با اشعار مولانا منتشر شد كه شگفتی آفرین است و بیانگر آنكه این هنرمند در مرز 80 سالگی هم همان صدای گرم گیرا و دلنشین را داشت و چنین مردی هرگز نخواهد مرد .
مرحوم قوامی در اواخر عمر به دلیل بیماری گوشه گیری گزید و خانه نشین بود ، ضعف چشمان توان خواندن و نوشتن را از او گرفته بود . تنها یاران نزدیكی چون عبدالعلی وزیری و مهندس گلشن ابراهیمی ، گاهی به دیدارش می رفتند و از میان موسیقی دانان ، شهرام ناظری شاید تنها كسی بود كه لحظه ای اورا فراموش نكرد . همه اورا دوست داشتند ، حتی جوانان كم سن و سال كه با دسته های گل به خانه اش میرفتند ، چهره ی تكیده و مهربانش را می بوسیدند و او با لبخند به این بوسه های لبریز از صفا و محبت پاسخ می داد ، شگفت زده می شد از اینكه می دید بر خلاف تصور ، جوانان اورا می شناسند و دوستش دارند . افسوس كه ( فاخته ) ی خوشخوان و هنر مند ، دیگر آن حال و حوصله ی گذشته را نداشت ، می توانست بخواند و خود می گفت " این چشمه در من خشك نشده ، شوق خواندن نمانده " .
سرانجام ، غروب روز پنجشنبه هفدم اسفند ماه 1368 جهان را بدرود گفت و پرنده ی روح ( فاخته ) به آسمانها پر كشید . مراسم تشییع شكوهمندی برگزار شد و پیكر آن روانشاد از برابرتالار وحدت ( رودكی ) با بدرقه ی هزاران تن شیفتگان موسیقی ملی ودوستان به امامزاده طاهر كرج منتقل و در كنار دوست دیرین و همنوای هنر آفرینش ، سلطان آواز شادروان غلامحسین بنان به خاك سپرده شد.
روانش شاد و یادش جاودانه باد
منبع مطالب بالا : http://www.moein20music.mihanblog.com/post/50
دانلود صوتی تصنیف پری کجایی با کلیک روی آیکن زیر
